فیلم سینمایی شیار 143، در جشنواره سال گذشته با استقبال هنردوستان و علاقه مندان به سینمای دفاع مقدس مواجه شد تا جایی که این فیلم از چنان مقبولیت محتوایی برخوردار بود که مورد توجه طیف گسترده ای از اقشار مختلف فرهنگی و هنری و نیز کسانی که دغدغه کار ماندگار برای حفاظت از میراث گرانبهای هشت سال جنگ تحمیلی را دارند قرار گرفت.

مشروح گفت وگوی خبرگزاری «حوزه» با خانم نرگس آبیار، کارگردان شیار 143، به مناسبت اکران این فیلم در گردهمایی مجمع طلاب و فضلای تهرانی مقیم حوزه علمیه قم با حضور آیت الله مصباح یزدی در موسسه اموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در ذیل می آید.

نرگس آبیار، کارگردان سینما در گفت‌و‌گو با خبرگزاری «حوزه» درباره فیلم «شیار 143» اظهار کرد: قبل از این‌که وارد فیلمسازی شوم. داستان نویس بودم. در آن سال‌ها، داستان های بسیاری نوشتم که چند تایی از آنها مربوط به دفاع مقدس می‌شد. برای نگارش آن داستا‌ن‌ها نیز تحقیقات میدانی و کتابخانه ای بسیاری انجام می‌دادم، با فضای جنگ تا حدودی آشنا بودم.

در آن سال‌ها کتابی با عنوان «اختر و روزهای تلواسه» نوشتم. در این رمان، شخصیت زنی وجود داشت که بسیار شبیه الفت در فیلم «شیار 143» بود. این شخصیت همیشه در ذهن من باقی مانده بود. وقتی تصمیم گرفتم این شخصیت را به فیلم سینمایی تبدیل کنم، وجوه شخصیتی آن را پرنگ کردم و حاصل آن چیزی شد که هم اکنون در فیلم «شیار 143» شاهد آن هستیم.

تلاش کردم از کلیشه پرهیز کنم

وی افزود: در زمان نگارش فیلمنامه تمام سعیم را کردم تا کار از کلیشه‌های رایج و شعار بری باشد وفیلم برای مخاطب باور پذیر و قابل لمس باشد. از المانهایی. در نهایت فکر می کنم توانستم به آنچه می خواهم دست پیدا کنم و فیلم را به گونه ای روایت کنم که تماشاگر احساس کند، شخصیت الفت را در جایی بین نزدیکان خود دیده است و برایش غریبه نیست.

نکته دیگر درباره بحث واقع نگری به موسیقی این کار بر می گردد، چون در کارهایی اینچنین کافی است که با کمی اغراق بیش از حد فیلم به یک اثر سوزناک تبدل شود، پس سعی کردم در زمانی از موسیقی استفاده کنم که به واقع نیاز فیلم است.

دلیل کم شدن مخاطبان سینمای دفاع مقدس

این کارگردان به توضیح فوق اضافه کرد: به عقیده من یکی از دلایل مهمی که سبب شده سینمای دفاع مقدس مخاطبانش کم شود. اغراق‌هایی است که در آن انجام شده است. این وضعیت در حالی است که دفاع مقدس ما به اندازه‌ای عظیم است که برای بیان ارزش‌هایی آن احتیاجی نیست چیزی جز واقعیت بگوییم.

در فیلم‌های دفاع مقدسی باید از نگاه‌های تک بعدی پرهیز کنیم به این معنا که آدم‌ها در این آثار نباید یا سیاه باشند یا سفید. این نوع نگاه باعث می شود که شخصیت پردازی در کار به هیچ وجه واقع پذیر نباشد. برای همین اگر ما در این سینما، جنگ را آنچنان که بود روایت می کریم مسلم بدانید مخاطبان آن هنوز بسیار بودند.

از جلوه های دینی در جای مناسب بهره ببریم

خانم آبیار متذکر شد: وقتی از دوری کلیشه و شعار سخن می گویم به این معنا نیست که در فیلم‌ها از جلوه های دینی استفاده نشود، بلکه منظور این است در جای درست و مناسب از آن بهره بریم. برای من این اتفاق در فیلم‌های «شیار 143» و «اشیا از آنچه در آیینه می بینید به شما نزدیکترند» رخ داد.

یعنی در فیلم از صدای اذان و نماز خواندن استفاده کردم، اما تمام سعیم این بود در جای مناسب خود، از آن بهره برم. در این میان باید به یاد داشت که ما در یک کشور اسلامی زندگی می‌کنیم که در تمام روزهای سال صدای اذان شنیده می‌شود، پس اگر در جای مناسب از آن استفاده کنیم، مسلما به جذابیت کار افزوده می شود.

وی در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به این سوال که چگونه شخصیت «الفت» تا این حد باور پذیر از کار در آمده است؟ گفت: جدا از شاخصه هایی که در توضیحات فوق به آن اشاره داشتم ،باید بگویم دلیل خوب در آمدن این شخصیت در ابتدا به واسطه توانایی‌های بسیار زیاد مریلا زارعی حاصل شد، خانم زارعی تمامی مدتی که این فیلم در حال فیلمبرداری بود، روزه داشت. این مسئله به نظر من کمک‌های بسیاری به این نقش آفرینی خیره کننده کرد.

این کارگردان در پاسخ به این سوال که چرا وی با وجود تاکید به روی پرهیز از شعار زدگی و کلیشه باز هم سراغ موضوعی رفته که بارها تکرار شده است؟ آیا واهمه نداشته که کارش شعارزده شود؟ گفت: در ابتدا کسانی که می فهمیدند می خواهم قصه یک مادر شهید را روایت کنم که انتظار بازگشت فرزندش را می‌کشد، تصور می کردند، کاری تکراری در حال ساخت است، اما زمانی که فیلمنامه را می خواندند متوجه تازگی ها این فیلم می شدند. در ضمن وقتی پرهیز از شعار را مطرح می کنیم منظورم، چگونگی پرداخت فیلم است، والا داستان‌هایی که در این حوزه وجود دارد تقریبا خط سیری شبیه هم دارند، اما شکلی که برای روایت قصه وجود دارد کار را از شعار زدگی در امان نگه می دارد.

وی در پاسخ به این سوال که چرا برای فیلمش روایتی تعلیق گونه را انتخاب کرده است؟ گفت: فیلمی که روایت قصه اش شکلی تعلیق گونه داشته باشد، ممکن است در ابتدا کمی تماشاگر را گیج کند، اما با گذشت 30 دقیقه ازفیلم، تماشاگر با آن همراه می شود، البته این نکته را قبول دارم که تماشاگر خاص با این دست آثار، ارتباط بیشتری برقرار می کند و تماشاگر عام با کارهایی که شکل روایت کلاسیک را دارند، اما من در این فیلم هر دو گروه از مخاطبان مد نظرم بودند.

ریسک لهجه و شخصیت

خانم نرگس آبیار در بخش دیگری از سخنان بیان کرد: این سئوال از من پرسیده می شود که چرا این لوکیشن را برای فیلمم انتخاب کردم. من برای این پرسش دو جواب دارم. ابتدا اینکه طی سالهای گذشته اکثر شخصیت های دفاع مقدسی، قهرماناش از تهران بودند. این وضعیت در حالی است که از تمام ایران برای شرکت در جنگ نیرو اعزام می شد و این اجحاف است که بخواهیم آنها نادیده بگیریم. دلیل دیگر این‌که من خود متولد و بزرگ شده یزد هستم. پدر و برادران من در جنگ حضور داشتند، بنابراین خواستم لوکشین فیلم جایی غیر از تهران باشد.

کار گردان شیار143 درباره لهجه فیلم هم گفت: انتخاب لهجه برای فیلم یک ریسک بالا در سینمای کشورمان است، چون ممکن است تماشاگر آن را نپذیرد، اما به هر حال من می‌خواستم تا کارم باور پذیر باشد و این ریسک را قبول کردم و برای این فیلم لهجه محلی انتخاب کردم. در این میان برای این که کار به درستی انجام شود. فردی آشنا به زبان محلی همان منطقه در طول فیلمبرداری حضور داشتند که ما را در بیان بهتر لهجه یاری رساندند، البته فکر می کنم با توجه به آنچه که من در سالن های نمایش دیدم، تماشاگر لهجه شخصیت های فیلم را قبول کرد.

امید را باید به مخاطبان تزریق کرد

وی درباره جایگاه امید در فیلم‌هایش گفت: درست است که در فیلم های من به آسیب ها و نقصان‌های جامعه، پرداخته می شود، چون دوست دارم به چیزهایی بپردازم که دغدغه و درد مردم است، اما این مسئله هیچگاه سبب نمی شود تا کارم در ورطه سیاه نمایی گرفتار آید، همچنین سعی می کنم با وجود بیان مشکلات، ویژگی امید را هم در کارم لحاظ کنم تا تماشاگر سرخورده از سالن بیرون نیاید، بلکه نگاهی پر از امید به آنچه که پیرامونش می گذرد داشته باشد.

وی در پاسخ به این سوال که پیش بینی وی از اکران عمومی این فیلم چیست؟ بیان کرد: آنچه در زمان نمایش فیلم در جشنواره دیدیم این بود که «شیار 143» را هم مردم پسندیدند هم منتقدان، اما با وجود این‌که سینماهای مردمی جشنواره در تهران از فیلم استقبال کرد، فکر می کنم فروش این فیلم در شهرستانها بهتر از تهران باشد، چون تجربه نشان داده معمولا در شهرستانها از این دست کارها بیشتر استقبال می‌شود.

باز هم برای دفاع مقدس کار می کنم

خانم آبیار، درباره کار آینده خود گفت: مسلما من در سینمای دفاع مقدس باز هم فیلمسازی خواهم کرد، اما راه و مسیر در بیان و پرداخت ،نوعی دیگر خواهد بود. در فیلم بعدیم که به نوعی مرتبط با دفاع مقدس است نیز چنین ویژگی وجود دارد. دلیلم برای این رویکرد، این است که نمی خواهم در فیلمسازی خودم را محدود به شکل و فرم خاصی کنم.

اولین جایزه ام حمایت حاتمی کیا بود

وی درباره حمایتی که حاتمی کیا از این فیلم کرد، گفت: برای من جای خوشحالی بسیاری دارد که حاتمی کیا از فیلم من خوششان آمد. ایشان در سینما یک استاد و صاحب سبک هستند که سینمای جنگ را به خوبی می شناسند، بنابراین وقتی وی از کار من تعریف کرده اند، معلوم است توانسته ام در کارم موفق باشم. در ضمن تعریف حاتمی کیا از «شیار 143» اولین جایزه بود که من برای ساخت این فیلم دریافت کردم.

خوشحالی اصلی ام رضایت مادران شهداست

کارگردان فیلم شیار143 یادآور شد: خوشحالی اصلی من این است که مادران شهید این فیلم را پسندیدند، چون خیلی دوست داشتم به زبان سینما بتوانم گوشه ای از ایثار مادران شهید را در فیلمم ترسیم کنم، هرچند برای بیان رشادت های آنها این قبیل فیلم‌ها کوچک هستند، اما به عنوان فیلمساز امیدوارم در آینده بتوانیم کارهای خوبی در این عرصه تولید کنیم.

خانم آبیار در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه آیا در فیلم‌های آینده اش، باز هم قهرمان داستان زن است؟ گفت: ممکن است که در فیلم‌های بعدی من شخصیت مرد، محور داستان باشد، چون معتقدم باید در ابتدا شخصیت مورد نظرم را بشناسم و درک کنم، آنگاه می‌توانم درباره آن فیلم بسازم. در دو کار قبلیم به خوبی کارکتر اصلی را درک کرده بودم که این اتفاق ممکن است در فیلم‌های آینده به شکلی دیگر روی دهد.

وی در انتها درباره پخش بین المللی فیلم خاطرنشان کرد: خوشبختانه کشورهای بسیاری برای نمایش این فیلم اظهار تمایل کرده اند که فکر می کنم بعد از اکران عمومی در داخل، درباره پخش بین المللی تصمیم گرفته شود.